Burun estetiği (rinoplasti), yalnızca görünümü değil; nefes alma kalitesini de etkileyebilen bir ameliyattır. Doğru hazırlık, hem ameliyat güvenliğini artırır hem de iyileşmeyi hızlandırır. Aşağıda rinoplasti öncesi dikkat edilmesi gereken 5 başlığı; hekimlerin sık vurguladığı kanıta dayalı öneriler ve pratik ipuçlarıyla derledik.
1) Doğru cerrahı ve doğru hedefi seçin
Rinoplasti, “estetik + fonksiyon” dengesiyle başarıya ulaşır. İlk muayenede hekim; yüz oranlarınızı, cilt kalınlığını, septum ve konkaları (burun içi yapılar) değerlendirir; varsa tıkayıcı nedenleri (septum deviasyonu, valv darlığı, konka hipertrofisi) not eder. Amerikan Kulak Burun Boğaz Derneği’nin burun estetiği kılavuzları, cerrahın ameliyat öncesi burun hava yolu değerlendirmesini ve hastanın beklentileriyle olası sonuçları ayrıntılı konuşmasını özellikle vurgular. Yani fotoğraflar üzerinden hedefi netleştirmek, gerekirse fonksiyonel işlemleri (septoplasti/valv onarımları) aynı seansta planlamak tedavinin temelidir.
2) Sağlık durumunuzu optimize edin: sigara/nikotin, kilo, uyku ve eşlik eden hastalıklar
Sigara ve nikotin ürünleri (elektronik sigara dâhil) yara iyileşmesini bozar, doku kanlanmasını azaltır ve komplikasyon riskini artırır. Dünya Sağlık Örgütü; ameliyattan en az 4 hafta önce bırakmanın komplikasyonları anlamlı azalttığını gösteren verileri öne çıkarır. Bu “dört haftalık pencere”, anesteziyle ilişkili riskleri de düşürür. Kronik hastalıklar (tansiyon, diyabet, tiroit vb.) için ilaç planınızı cerrah ve anestezi ekibiyle önceden gözden geçirin; düzenli uyku ve dengeli beslenme, iyileşme hızını belirgin etkiler.
3) İlaç ve takviyeleri doğru yönetin (kanama riskini artıranları bırakın)
Rinoplasti öncesi en kritik başlıklardan biri kanama eğilimini etkileyen ilaç ve bitkisel ürünlerdir. Birçok cerrahi kaynak, ameliyattan önce aspirin, bazı NSAİİ’ler ve bitkisel takviyeler (ör. ginkgo, sarımsak, ginseng, balık yağı, yüksek doz E vitamini) konusunda dikkatli olunmasını önerir. ASPS (Amerikan Estetik/Plastik Cerrahi Derneği) hastalara; ameliyat öncesi aspirin/antiinflamatuvar ve bitkisel takviyelerden kaçınma talimatı vermektedir. Ayrıca yakın tarihli derlemeler, özellikle sarımsak ve alıç gibi bazı takviyelerin, tek başına bile cerrahi kanamayla ilişkili olabileceğini gösteriyor. Hangi ilacı ne zaman keseceğinizi mutlaka hekim belirlesin; bazı durumlarda ilaç değiştirme ya da güvenli aralık bırakma gerekir.
4) Açlık–sıvı alımı ve ameliyat günü hazırlığı
Genel anestezi planlanan rinoplastilerde açlık kuralları hayati önem taşır. Amerikan Anestezistler Derneği (ASA) kılavuzlarına göre şeffaf sıvılar (su, elma suyu, şekersiz çay/kahve vb.) ameliyattan 2 saat önceye kadar, hafif yiyecekler ise 6 saat önceye kadar alınabilir. Bu kural aspirasyon ve bulantı riskini azaltır; ancak diyabet, obezite, reflü gibi durumlarda kişiye özel farklılıklar olabilir. Ameliyat sabahı takı–ojeyi çıkarmak, lens kullanıyorsanız kutusuyla gelmek, rahat kıyafet seçmek ve refakatçinizi ayarlamak da günün akışını kolaylaştırır.
5) Ameliyat sonrası dönemi şimdiden planlayın (izin, ev hazırlığı, bakım)
Rinoplastiden sonra ilk 1 hafta genellikle ödem–morarma–tampon/splint sürecidir. Soğuk uygulama, başı yüksekte tutma ve reçete edilen ilaçları düzenli kullanma iyileşmeyi hızlandırır. ASPS, hastalara ameliyat öncesi dönemde dahi evde gerekli malzemeleri (yüksek yastık, soğuk kompres, yumuşak gıdalar, reçete edilecek ürünler) hazırlamayı ve izin planını buna göre yapmayı önerir. Çoğu ofis işinde 7–10 gün sonra dönüş mümkünken; ağır iş ve spor için cerrahınız daha uzun bir süre önerebilir. Gözlük kullanıyorsanız, burun kemeri tam kaynayıncaya kadar kemere yük bindirmeyecek çözümler planlanır.
Mini kontrol listesi (randevudan önce)
- Beklentini örnek fotoğraflar ve nefes alma şikâyetiyle açıkça anlat.
- İlaç–takviye–çay dahil kullandığın her şeyi yazılı getir.
- Nikotin için “bırakma” tarihini belirle ve destek al.
- Açlık kurallarını yazıp telefonuna hatırlatıcı koy.
- Evde yüksek yastık/soğuk kompres/yumuşak gıda hazırlığını yap; refakatçini ayarla.
Sık Sorulan Sorular
Rinoplasti öncesi hangi ilaç ve takviyeleri bırakmalıyım?
- Aspirin ve benzeri kan sulandırıcılar: Hekim onayı olmadan asla kesmeyin; gerekirse süreyi ve alternatifi doktorunuz belirler.
- Bazı NSAİİ’ler (ibuprofen/naproksen vb.): Kanama eğilimini artırabileceği için cerrahınızın önerdiği süre boyunca kullanmayın.
- Bitkisel takviyeler: Ginkgo, sarımsak, ginseng, alıç, yüksek doz E vitamini, yüksek doz balık yağı gibi ürünleri genellikle 1–2 hafta önce bırakmak gerekir.
- Kilo verme ilaçları/GLP-1 agonistleri: Anesteziyle etkileşim nedeniyle birçok merkezde 2–3 hafta önce kesilmesi istenir.
- Düzenli reçeteli ilaçlar (tansiyon, tiroit vb.): Çoğu devam eder; ayrıntıyı anestezi ekibi planlar.
Sigara/nikotin ne zaman bırakılmalı? Etkisi gerçekten fark eder mi?
- En az 4 hafta önce bırakmak; yara ayrışması, enfeksiyon, akciğer sorunları ve anesteziye bağlı riskleri azaltır.
- Elektronik sigara/nikotin sakızı–bandı da vazokonstriksiyon yapabilir; protokolü ekibinizle netleştirin.
- Ameliyat sonrası en az 4 hafta daha uzak durmak; greft/deri beslenmesi ve şişliğin düzenlenmesi için kritiktir.
Rinoplastiyle birlikte nefes açma (septoplasti/valv onarımı) aynı seansta yapılabilir mi?
Rinoplasti, yalnızca estetik değil; burun solunumunu iyileştirmeyi de hedefleyebilir. Septum deviasyonu–valv darlığı gibi sorunlar varsa cerrahınız tek seansta kombine düzeltmeyi planlayabilir. Kılavuzlar, ameliyat öncesi hava yolu değerlendirmesini ve bu kararın hastayla birlikte verilmesini önerir.
Ameliyattan önce yemek–içmek nasıl olmalı?
Son günlerde dengeli beslenin, aşırı tuz ve alkolü sınırlayın, yeterli su için. Ameliyat günü 2 saat öncesine kadar şeffaf sıvılar, 6 saat öncesine kadar hafif yemek kuralı çoğu sağlıklı erişkin için geçerlidir; özel durumlar için ASA kılavuzunun kişiselleştirilmiş uygulamaları vardır.
Rinoplasti öncesi soğuk algınlığı olursa?
Burun tıkalı, ateşli ya da alt solunum yolu bulguları varsa, anestezi güvenliği için çoğu merkez ameliyatı erteleme taraftarıdır. Hemen kliniğinize haber verin; muayene ve gerekirse testlerle yeni tarih planlanır.
Kaç gün izin almalıyım?
İşinizin niteliğine bağlıdır. Masa başı çalışanların çoğu 7–10 gün sonra döner; ağır iş/saha işi yapanlarda süre uzar. İlk haftayı ev–ofis arası hafif tempoyla geçirecek şekilde planlama yapın.
Sporu ne zaman bırakıp ne zaman dönebilirim?
Yüksek nabız–basınç artışı, kanamayı tetikleyebilir. Genellikle 2 hafta yürüyüşle yetinmek; 3–4 hafta sonra hafif kardiyo/alt vücut; 6 hafta sonra tam tempoya dönüş şeklinde kademeli plan yapılır. Kesin takvimi cerrahınız, iyileşme hızınıza göre verir.
Gözlük kullanıyorum, bu problem olur mu?
Burun kemeri üzerine baskı, iyileşen dokulara yük bindirebilir. Cerrahınız bir süre bant/şablon çözümleri önerebilir; gözlük yerine lens kullanmak geçici bir alternatif olabilir.
Not: Bu içerik genel bilgilendirme amaçlıdır; kişisel durumunuz için cerrahınız ve anestezi ekibinizin talimatlarını izleyin. Özellikle ilaç/takviye kesimleri ve açlık kuralları, sizin sağlık durumunuza göre farklılaştırılabilir.
